روزگار دادزن ها؛ داد بزن و بفروش! - مجله فوتبال دوستان

با همراهی تور عمان از نگین خاورمیانه مسقط و صلاله دیدن کنید و با زیبایی های خاورمیانه و فرهنگ شیخ نشین ها آشنا شوید .

کسانی که ممکن است در طول یک روز بین 8 تا 10 ساعت مجبور باشند یک جمله تکراری را بار ها و بار ها به زبان بیاورند و هستند کسانی هم که یک عمر، کارشان تکرار کردن همین چند جمله محدود است. حتی تصور کردنش هم سخت است که یک دادزن مجبور است هر روز از حنجره اش مایه بگذارد و بلند داد بزند تا مشتری جذب کند. در پرونده امروز تصمیم داریم به سراغ چند نفر که به این شغل سخت مشغول هستند برویم و با شغل شان و دغدغه هایشان بیشتر آشنا شویم. البته اصناف یا فروشگاه های مختلفی ممکن است دادزن استخدام نمایند، اما در این پرونده به سراغ یک دادزن فروشگاه پوشاک، یک بفرمازن رستوران و یک دادزن عکاسی اطراف حرم رفته ایم تا از خودشان، شغل شان، خاطرات شان، واکنش های مردم و ... برای مان بگویند.

برای بهتر شدن صدایم، رژیم غذایی دارم!

مهران کنار یک مغازه ایستاده، مدام تکرار می نماید: انواع مانتو 78 و 98 تومن. پیراهن راحتی ها 15، 20 و 38 تومن و خیلی هم جملات را جاندار ادا نمی نماید. در صبح نسبتا ملایم پاییزی، در یکی از خیابان های پر رفت و آمد به دنبال پیدا کردن یک دادزن هستم. بالاخره دریکی از پیاده رو ها فرد مد نظر را پیدا می کنم. به علت حفاری توسط یکی از سازمان های شهری، عرض پیاده رو نصف شده است و فردی که تحت نظر گرفته ام کنار کانال حفر شده مقابل مغازه ایستاده است به طوری که رهگذران برای گذشتن، باید از بین او و مغازه عبور نمایند.

او نفس در نفس مردم، آن ها را به بازدید و خرید از فروشگاه دعوت می نماید. چند دقیقه می ایستم کارش را تماشا می کنم. مونولوگی که تکرار می نماید این است: انواع مانتو 78 و 98 تومن. پیراهن راحتی ها 15، 20 و 38 تومن. خیلی هم جملات را جاندار ادا نمی نماید که احتمالا به اول صبح بودن و روشن نشدن موتورش برشود. می روم جلو خودم را معرفی می کنم.

پخش تراکت، پیش زمینه ورود به شغل دادزنی!

ابتدا می پرسم: مزاحم کارت که نیستم. می گوید: نه شما راحت باش! ضمناً بهش می گویم حین مصاحبه کارت را هم انجام بده که مزاحم کارت نباشیم. نام کوچکش مهران است. 29 سال دارد و تحصیلاتش کاردانی حسابداری است. وقتی می پرسم مجرد هستی یا متاهل، جوری می گوید: مجرد دیگه! که انگار باید بدیهی باشد که مجرد است! درباره نحوه ورودش به کار دادزنی این گونه صحبت اش را آغاز می نماید: من دستم به صورت مادرزادی فلج است. به همین دلیل خیلی کار های فیزیکی را نمی توانم انجام دهم. حدود سال 82 یا 83 بود که من هم کارم را با پخش کردن تراکت سر چهارراه آغاز کردم. می گویم: یک جوری گفتی انگار تراکت پخش کردن پیش زمینه ورود به شغل دادزنی است؟

که پاسخ می دهد: آره دیگه، تراکت پخش کردن مرحله آسون تر کار تبلیغات خیابونیه!. سپس ادامه می دهد: بعد تراکت را گذاشتم کنار و رسیدم به صدا. رفتم برای فروشگاهی تبلیغ دادزنی کردم که با صدای من فروشگاه خیلی شلوغ می شد. آن جا حسابی جا افتاده بودم که بعد چند سال به این فروشگاه آمدم. هنگام صحبت این خیلی را حسابی می کشد گویی به یاد خاطرات روز های خوبی می افتد.

با شکم پر هیچ وقت تبلیغات نمی کنم!

مهران درباره دشواری های کارش می گوید: روز های اولش طبیعتا سخت است. ساعت ها سرپا ایستادن و فریاد زدن. اما آدم بعد از مدتی که در موقعیت جدید قرار می گیرد به آن عادت می نماید. روزانه حدود 8 تا 10 ساعت در همین حال کار می کنم و تاکنون مشکل خاصی هم پیدا ننموده ام. درباره رژیم غذایی که احیانا رعایت می نماید می پرسم که مصمم جواب می دهد: بله رژیم خاصی را رعایت می کنم.

مثلا فلفل و چیز های تند نمی خورم. لبنیات و شیر هم بیشتر می خورم. شیر واسه صدا خوبه. غذای چرب نمی خورم. بیشتر غذای سبک می خورم و با شکم پر هیچ وقت تبلیغات نمی کنم. وقتی از برنامه اش برای آینده می پرسم خیلی دقیق می گوید که حدود شش تا هفت سال دیگر کارش را ادامه خواهد داد. ازش می پرسم جایی ازت بپرسن شغلت چیه چی می گی؟ که جواب می شنوم: تبلیغات گر. بازاریاب می گویم: یعنی از کلمه دادزن استفاده نمی کنی؟ می گوید: نه! من برای کارم ارزش قائل هستم و به آن دادزنی نمی گویم. تصمیم می گیرم جلویش دیگر از این کلمه استفاده نکنم.

آدم باید عاشق کارش باشد

از ویژگی های کسی که می خواهد وارد کار شود؛ می پرسم که مهران می گوید: باید جنم این کار را داشته باشد. عاشق کارش باشد. من وقتی کار می کنم انرژی می گیرم و شور و شوق زیادی دارم. صدا هم که حتما باید خوب و پرحجم باشد. در همین لحظه، احتمالا برای این که صدای خوب و پرحجم را عملی نشانم بدهد، با انرژی خاصی فریاد می زند: بفرمایید دیدن مغازه. پیراهن راحتی ها 15، 20 و 38 تومن.

برایم سوال است که چطور از قیافه ها می فهمد مشتری هستند یا نه که می گوید: اون هایی که نایلون دست شونه یا از فروشگاه های دیگه میان بیرون می فهمم که خریدار هستن و دارن خرید می کنن. به خصوص اگه به ویترین مغازه ها زیاد نگاه کنن؛ و باز دوباره فریاد می کشد و کوشش می نماید دو خانم را که نایلون خرید هم دست شان دارند به فروشگاه دعوت کند. از او می پرسم حالا که 12 سال است شغلش این است آیا خودش را استادکار در رشته خودش می داند؟ که مهران شرح می دهد: نه. من اصلا این طور فکر نمی کنم. من حتی 60 ساله هم بشوم باز خودم را در کار استاد نمی دانم. به نظرم هر کسی می تواند فکر جدید داشته باشد. یک بچه 12 ساله هم اگر بیاید به من چیزی یاد بدهد حتما ازش یاد می گیرم.

جمله هایم برای تبلیغ را خودم معین می کنم

مهران درباره متن جمله ای که باید فریادش بزند، می گوید: این را که چه بگویم بعد از این همه سال کار کردن خودم تشخیص می دهم. خیلی وقت ها ابتکار خودم است. الان قیمت اجناس داخل همه دستم است و حتی از این که چه جنسی کجا قرار گرفته است هم کاملا خبر دارم. خاطره ای که در کارش رخ داده باشد به نظرم یک سوال کلیشه ای می آید، ولی ازش می پرسم و او به یک خاطره اشاره می نماید: خانمی داشت از این جا رد می شد که از این کفش ها و شلوار های یکدستی تنش بود. من بهش گفتم شما این ها را خریده ای ما هم بلوزش را داریم که شما لباست تکمیل شود. رفت آن ها را دید و خریدشان. کلی راضی شد که لباس هایش ست شده اند.

مهران درآمدش را گاهی ثابت و گاهی پورسانتی اعلام می نماید و متوسط درآمد ش را بین یک میلیون و 200 هزار تومان تا یک میلیون و 800 هزار تومان متغیر می خواند. در حالی که مهران در حال فریاد زدن و گفتن قیمت مانتو ها و لباس های دیگر فروشگاه است از او خداحافظی می کنم و دور می شوم.

دادزن باید مودب، ولی پررو باشد

اسماعیل به اصطلاح بفرمازن رستوران است، دو ترم کاردانی الکترونیک خوانده و کارش را یک جور هایی فصلی می داند. برای نفر بعدی سراغ یک نوع دادزنی دیگر در صنفی دیگر می روم. در یکی از کوچه های اطراف حرم شخصی را که به اصطلاح بفرمازن رستوران است پیدا می کنم. وقتی می گویم برای مصاحبه می خواهم وقت اش را بگیرم می گوید: آخه من چی باید بگم که به درد شما بخوره؟

می گویم: نگران نباش من می پرسم و شما جواب می دهی. از ته لهجه اش معین است که باید تُرک باشد. بعدا می فهمم که بچه شمال غربی کشور است و برای کار به مشهد آمده یا به قول خودش پناه آورده است. همان اول هم اعلام می نماید که برای مصاحبه باید با صاحب کارش هماهنگ کنم که صاحب رستوران هم اجازه می دهد. دقایقی سر یکی از میز های رستوران می نشینیم و گفت وگوی کوتاهی می کنیم.

کار ما فصلی است

نامش اسماعیل است. مجرد است و 33 سال سن دارد. خودش می گوید که دو سالی هست کارش دادزنی است. اسماعیل نحوه ورودش به کار دادزنی را این گونه روایت می نماید: راستش من به خاطر مسائل و بی کسی به امام رضا (ع) پناه آوردم. بعد خدا را شکر با آدم های خوب این رستوران آشنا شدم که لطف کردند به من کار و جا دادند. من الان زندگی ام همین جا می گذرد.

همین جا کار می کنم، همین جا هم شب ها می خوابم. وقتی از ساعت کارش می پرسم با انگشت هایش حساب می نماید و معلوم می شود در روز حدود 10 ساعتی کار می نماید. وقتی از میزان حقوقش می پرسم اشاره می نماید که از صاحب کارش بپرسم. می گویم خودت حدودش را هم بگویی خوب است. می گوید: این جا کار ما یک جور هایی فصلی است. مثلا در برخی ماه ها از سال شلوغ است و در ماه های دیگر خلوت. حدود یک میلیون و 200 تا یک میلیون و 500 می شود حقوقم. مثلا الان که فصل مسافر نیست من عملا از سفره این ها می خورم و باید در ماه های مسافرتی که شلوغ می شود این لطف را جبران کنم.

وقتی سرما خورده ام، خیلی اذیت می شوم

از اسماعیل درباره آسیب های احتاقتصادی شغلش می پرسم که او می گوید: نه خیلی مسئله ای نیست. البته مثلا وقتی سرماخوردگی باشد اذیت می شویم. ولی خدا را شکر تا حالا که مسئله ای برای صدایم پیش نیامده است. رژیم غذایی خاصی هم ندارم. من سنگ هم جلویم بگذارند می خورم. (این جمله آخر را با خنده می گوید) از او می پرسم تا کی می خواهد کارش را ادامه بدهد که پاسخ می دهد تا هر وقت صاحب کارش او را قبول داشته و ازش راضی باشد.

در لابه لای حرف ها متوجه می شوم تحصیلات دانشگاهی هم دارد و دو ترم کاردانی الکترونیک خوانده است. خودش می گوید به علت مسائل اقتصادی و خانوادگی نتوانسته تحصیل اش را ادامه دهد. درباره جمله ای که باید داد بزند می پرسم که می گوید: کار سختی نیست. اسم غذا ها را صدا می زنم. تازه مشتری عراقی یا انگلیسی هم باشد در حد مکالمه معمولی می توانم باهاشان صحبت کنم. اسماعیل درباره خصوصیات یک دادزن یا بفرمازن خوب هم این طور شرح می دهد: علاوه بر صدای بلند، خصوصیت مهم دیگر این است که صدازن باید پررو باشد. البته منظورم از پررو بی ادب نیست. باید محترم و باشخصیت باشد که زن و بچه مردم می آیند مسئله ای پیش نیاید.

از غیر مشتری ها، مشتری می سازم!

دادزن های عکاسی زیادی را اطراف حرم زیر نظر می گیرم تا شخص مناسبی را برای مصاحبه پیدا کنم که با علی آشنا می شوم. یکی دیگر از انواع دادزنی که در مشهد انجام می شود در صنف عکاسی است. اگر اطراف مشهد باشید افراد زیادی جلوی عکاسی ها هستند که شما را دعوت می نمایند برای عکس دریافت وارد مغازه شوید.

جمله معروف این است: عکس، حرم، بارگاه. در گذشته این عکس با حرم دریافت به یاری پرده ای که پشت افراد قرار داشت انجام می گرفت، اما امروزه همه کار ها با فتوشاپ انجام می شود. دادزن های عکاسی زیادی را اطراف حرم زیر نظر می گیرم تا شخص مناسبی را پیدا کنم.

به عکاسی علاقه مندم

نامش علی است. خودش با کمی محاسبه و فکر می گوید 42 سالش است. روی تابلویی که در دست دارد عکس یک کودک روی تصویر زیبایی از گنبد و گلدسته حرم مطهر امام رضا (ع) مونتاژ شده است. کمی می ایستم تماشایش می کنم. جمله هایی که تکرار می نماید این هاست: آقایون خانم ها عکس با حرم می گیریم. عکس روی آینه و لیوان هم چاپ می کنیم. جلو می روم، خودم را معرفی می کنم و ازش می خواهم چند دقیقه ای وقتش را در اختیارم بگذارد. فکری می نماید و می گوید: مسئله ای نیست بفرما. علی این طور آغاز می نماید: راستش را بخواهید به عکاسی علاقه مند بودم، ولی به علت مشکل اقتصادی همه عمر کارگری کردم. یک روز که آگهی مغازه عکاسی را توی روزنامه دیدم پیش شان رفتم و از آن وقت به بعد شدم تبلیغات چی مغازه عکاسی.

توی این هشت سال برای چند مغازه مختلف عکاسی کار نموده ام و مدتی است که این جا هستم. وقتی از علاقه اش به عکاسی می گوید توام با یک حسرت ازش صحبت می نماید، می پرسم: هیچ وقت عکاسی هم نموده ای یا دوربین دستت گرفته ای؟ پاسخ می دهد: هنوز که پیش نیامده، ولی یک روزی انجامش می دهم. این توی سرم هست که وارد حرفه عکاسی بشوم. اصلا دلیل مشغول شدنم در این جا همین بوده.

استاد متقاعدکردن مشتری هستم

کمی خیابان شلوغ می شود. انگار یک کاروان زیارتی هستند که عبور می نمایند. اجازه می دهم گفت وگویمان برای مدتی قطع شود تا به مشتری های بالقوه اش برسد. دو سه نفر را ترغیب می نماید وارد مغازه شوند و بعد انگار که ماموریت با موفقیت اجرا شده باشد سمت من برمی شود. می پرسم: چطور تشخیص می دهی چه کسی مشتری است؟ می خندد و می گوید: خیلی ها در اصل مشتری نیستن. من ازشون مشتری می سازم!

بعد با لحن جدی تری می گوید: تقریبا از روی ظاهر و راه رفتن ها می توانم تشخیص دهم زائر هستند یا نه. چون معمولا زائران هستند که دنبال دریافت عکس یادگاری دریافت اند. به عنوان آخرین سوال ازش می پرسم: با این تجربه ای که داری، خودت را استاد کار خودت می دانی؟ کمی مکث می نماید و می گوید: راستش دوست داشتم استاد کار عکاسی می بودم. ولی الان هم یک جور هایی استاد راضی کردن مردم برای عکس یادگاری دریافت هستم. حتی خیلی از همکار ها با تعجب از من می پرسند چطوری این قدر خوب مشتری می گیری؟!