این مجسمه ها زیبنده شهرهای ایران نیستند - مجله فوتبال دوستان

داستان چیست؟

هادی مظفری پیرامون این مجسمه ها زیبنده شهرهای ایران نیستند، گفت: آثار یادمانی برای بزرگان، می تواند مثل ترجیع بند محتشم کاشانی برای حماسه کربلا، اثری موسیقایی و حماسی همانند سمفونی خرمشهر و مجسمه ای همانند اثر ابوالحسن خان صدیقی برای ادای احترام به فردوسی یا آثار معماری و مجسمه ها و دیوارنگارها باشند که همگی از مهمترین گونه های آثار فرهنگی و هنری باشد.

مظفری افزود: این یادمانها به عنوان مدرک و شاهدی برای قدرشناسی و بزرگداشت خاطره مفاخر و بزرگان یک کشور است که با قرار دریافت در معرض دید شهفرایندان، هم خاطره ذهنی و ادای احترام آنها را نزد مردم نشان می دهد و هم باعث افتخار و بالیدن آن ملت به ارزشها، گذشته و بزرگان خویش می شود.

وی بیان نمود: ضرورت دارد تمام نهادهای سفارش دهنده آثار هنری و مجسمه های شهری از مشورت یک شورای متخصص بهره مند شوند؛ از حدود 60 سال پیش تا کنون 4 آیین نامه مبنی بر نحوه نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه ها و یادمان ها در میدان ها و اماکن عمومی داشته ایم که همگی به عنوان قانون الزام آور است.

مظفری گفت: براساس نخستین تصویب نامه هیئت وزیران وقت مورخ 1338/3/29 طبق پیشنهاد وزارت فرهنگ (هنرهای زیبای کشور) تصویب کردند که سازمان های دولتی و ملی که در صدد تهیه مجسمه مشاهیر تاریخی ادبی هنری برای نصب در میادین و غیره هستند، باید قبلا طرح و نام سازنده مجسمه را به هنرهای زیبای کشور ارسال دارند تا در کمیسیون مربوطه مورد مطالعه و پس از تصویب اقدام به تهیه آن شود. در تعیین محل نصب مجسمه کمیسیون فوق، نظر اداره کل باستان شناسی را رعایت خواهد کرد. دو وزارتخانه فرهنگ و کشور مامور اجرای این تصویب نامه هستند. بر طبق دومین قانون که عبارت است از آیین نامه نحوه نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه ها و یادمان ها در میادین و اماکن عمومی و در جلسه 442 مورخ 4 خرداد 1378 به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسیده است، کلیه وزارتخانه ها، مراکز و سازمانها و نهادهای دولتی و شهرداری ها موظف به اجرای سیاست های مصوب شورای نظارت در موضوع این آیین نامه هستند.

وی گفت: همچنین بر اساس دستورالعمل اجرایی نحوه نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میادین و اماکن عمومی مصوب جلسه 341 مورخ 18 آبان 1379 شورای فرهنگی عمومی، اماکن عمومی شامل میادین، مبادی ورودی شهرها، بوستان ها، معابر، محوطه و فضاهای عمومی تعریف شده است.

مظفری گفت: انتخاب دغدغه فرهنگی و ایده مناسب بسیار حائز اهمیت است، اما نبود طراحی مناسب و اجرای غلط توسط افراد فاقد صلاحیت ساخت مجسمه های شهری، نتایج سنگینی به همراه خواهد داشت.

طبق این مهم، ساخت، اجرا و نصب هرگونه مجسمه، دیوارنگاره و نقش برجسته در فضای شهری باید با مجوز شورای نظارت بر نصب مجسمه ها صورت بگیرد. بنابراین ما تمام ظرفیت های قانونی مبتنی بر رعایت دستگاه ها از این آیین نامه را داریم. هدف اصلی از تدوین این سه آیین نامه، حمایت از ایده ساخت و نصب مجسمه های شهری و پاسداشت مشاهیر و بزرگان است و در این فرایند، مشورت دریافت و سپردن کار به خبرگان مجسمه سازی و هنرمندان صاحب نام و صاحب امضاء مهمترین بخش کار است.

شورای نظارت بر ساخت و نصب مجسمه های شهری

مدیرکل هنرهای تجسمی با اشاره به ماده 2 این آیین نامه برای معرفی اعضای شورای نظارت بر ساخت و نصب مجسمه های شهری گفت: شورای نظارت بر انتخاب، ساخت و نصب مجسمه های شهری متشکل از معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیرکل هنرهای تجسمی، کننده وزارت کشور، کننده وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، کننده انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، کننده فرهنگستان هنر، یک نفر از استادان برجسته هنرهای تجسمی با معرفی وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری، شهردار شهری که نصب مجسمه در آن پیشنهاد شده، دو نفر از صاحبنظران عرصه فرهنگ، کننده بنیاد شهید و کننده وزارت مسکن و شهرسازی است. احکام این اعضا براساس دستورالعمل اجرایی توسط وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی صادر می شود. کنندگان و کارشناسان این شورا باید به حوزه مجسمه سازی آشنایی داشته باشند، زیرا در مورد مجسمه های شهری از ایده، تا طراحی و اجرا، مواد اولیه و همچنین مکان نصب اثر بسیار حائز اهمیت است.

وی افزود: به همین دلیل و براساس آسیب شناسی اجرا شده به این باور رسیدیم که نباید یک شورای واحد برای تمامی مجسمه های شهری در همه استانهای کشور تصمیم گیری کنند. هر شهر ایران اقلیم و آب و هوای خاص و خرده فرهنگ های بومی و محلی وساختار شهرسازی و معماری خود را داراست که این خصوصیات برای خلق و نصب یک اثر هنری شهری بسیار حائز اهمیت و در عین حال متفاوت است.

مدیرکل هنرهای تجسمی اظهار داشت: چهارمین و آخرین مصوبه قانونی مربوط است به دستورالعمل صدور مجوز ساخت و نصب مجسمه و یادمان در میدان ها و اماکن عمومی مصوب 1399که علاوه بر آیین نامه های مصوب گذشته، طی پیگیری و جلسات متمادی 8 ماهه گذشته در شورای ساماندهی مجوزهای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این دستورالعمل تنظیم شده و در آن امکان تفویض اختیار این مهم را به استانهای توانمند سپرده است.

در این دستورالعمل با توجه به قوانین بالا دستی موجود به این نتیجه رسیدیم که شهرسازها، استادان دانشگاه، جامعه شناسان و هنرمندان هر شهر و استان بهتر می توانند با توجه به شرایط هر بوم و منطقه در مورد زیباسازی شهری و ساخت مجسمه بزرگان و مشاهیر و اینکه چه اثری در چه فضا و جایگاهی باید نصب شود، تصمیم بگیرند و این دستورالعمل طی روزهای آینده به تمام استانهای کشور ابلاغ خواهد شد.

مجمسه های شهری اخیر

مدیرکل هنرهای تجسمی ادامه داد: متاسفانه آثاری را که در این چند وقت در فضای برخی شهرهای ایران شاهدش بودیم از منظر هنری، آثار درخور و شایسته ای نبوده اند و تنها تعداد اندکی از آثار قابل دفاع بودند، الباقی از ساختار تکنیکی و جذابیت بصری و توانمندی سازنده برای خلق و اجرای یک اثر هنری برخودار نبودند. بهتر است، تمام نهادها که برای پاسداشت نام و یاد قهرمانان و بزرگان این سرزمین قدم بر می دارند از ظرفیت صحیح هنر و هنرمندان در این راه بهره گیرند.

مظفری در خاتمه گفت: در بسیاری اوقات سفارش دهندگان نیت خیری دارند و بناست مجسمه یکی از مفاخر، مشاهیر و سربازان قهرمان کشور، خلق و در فضای شهری نصب شود؛ اما چون به هنرمند صاحب امضا و دارای تجربه کافی مراجعه نشده و از نهادهای مرتبط و دارای صلاحیت مشورت گرفته نمی شود، نتیجه آن چیزی است که ما امروز در فضای شهری با آن مواجهیم.

وی گفت: البته نباید از ذهن دور داشت طی سالهای گذشته آثار باارزش هنری و درخور توجه نیز در کشور خلق و در فضای شهری نصب شده اند. شهرداری تهران، مشهد، اصفهان، شیراز، تبریز و برخی دیگر از شهرها از جمله شهرداری هایی هستند که با برگزاری سمپوزیوم مجسمه و دوسالانه های تخصصی در حوزه مجسمه سازی، توانستند آثار هنری ارزشمندی خلق کرده، نمایش داده و در سطح شهرهای ایران نصب کنند. مشکل ما دقیقاً در جایی است که متولیان از مشورت های لازم بهره مند نمی شوند و از هنرمندان صاحب نام در این حوزه اعم از دانشگاه های هنر، انجمن مجسمه سازان، انجمن های هنرهای تجسمی کشور و از ظرفیت و مشورت شوراهای قانونی استفاده نمی کنند و نتیجه ای که با آن مواجهیم، خارج از توقع و انتظار همه است.

وی ابراز امیدواری کرد با تفویض اختیار به شوراهای نظارت بر نصب مجسمه های شهری در استان ها و استفاده نهادهای سفارش دهنده از ظرفیت هنرمندان مجسمه سازی و فارغ التحصیلان دانشگاه و اساتید این رشته در آینده شاهد خلق و نصب آثار هنری بی کیفیت در سطح شهرهای ایران نباشیم.